Διαδικτυακή Συζήτηση
«Vice versa: Επιθυμία για μια νέα οικουμενική ταυτότητα»
Κυριακή 21η Μαρτίου 2021 – Ώρα: 6μμ
η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ ΚΕΡΚΥΡΑΣ, Βαρβάρα Δούκα,
συνομιλεί με διακεκριμένους ανθρώπους του θεάτρου απ’ όλον τον κόσμο
το ριζοσπαστικό σκηνοθέτη Milo Rau, τουςπρωτοπόρους γιατις site-specific παραστάσεις τους, Massimo Furlan & Claire de Ribaupierre , το νέο τρομερό παιδί του παγκόσμιου θεάτρουαπό τη Βραζιλία, Leo Moreira, το Γάλλο (αλγερινής καταγωγής) χορογράφο Αbou Lagraa (La Baraka/Chapelle Sainte-Marie)και τον Darko Lukic, σημαντικό δραματουργό και θεωρητικό από την Κροατία.
Με κείμενα που γράφτηκαν ειδικά για το ΔΗΠΕΘΕΚ και το συγκεκριμένο project παρεμβαίνουν: ο εμβληματικός Βρετανός συγγραφέας Howard Barker , και ο δραματουργός και συγγραφέας Pablo Gisbert συνιδρυτής της ομάδας των τρομερών παιδιών,El Conde de Torrefiel, από την Ισπανία.
Τη συζήτηση συντονίζει η Ελένη Ρήγα.
Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί στα αγγλικά και θα μεταδοθεί απευθείας στο FB page του ΔΗΠΕΘΕΚ.:
https://www.facebook.com/dipethek
Οι συγκεκριμένοι δημιουργοί και άνθρωποι του θεάτρου, συζητούν για θέματα εθνικής ταυτότητας, σε τι τους επηρέασε η ιδέα της Ελλάδας, τι έχει απομείνει από τα ευρωπαϊκά/ανθρωπιστικά κεκτημένα, το ρόλο του θεάτρου προς έναν κόσμο συμπερίληψης και αποδοχής της διαφορετικότητας και προσθέτουν τον προβληματισμό τους πάνω στα θέματα :ΙΔΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ / ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΑ.
- Επιμέλεια/Συντονισμός Project: Αγγελική Πούλου
- Sound editing – Τεχνική Υποστήριξη: Βαγγέλης Πανδής
- Μεταφράσεις : Ιφιγένεια Ντούμη & Στάθης Παρασκευόπουλος
- Voice over : Στάθης Παρασκευόπουλος
————————————————————————————————————–
- Στο πλαίσιο της συζήτησης θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακές προβολές έργων των Milo Rau, Leo Moreira και Massimo Furlan
- το τριήμερο 19 -21 Μαρτίου.Για τις προβολές του τριημέρου 19 -21 Μαρτίου θα δημοσιευτούν ειδικά links στο FB page και στον ιστότοπο του ΔΗΠΕΘΕΚ.
————————————————————————————————————–
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ- ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ
HOWARD BARKER, Δραματουργός και Ποιητής, (UK)
Το πρώτο έργο του Howard Barker παρουσιάστηκε στο Royal Court Theatre Upstairs το 1970. Στη συνέχεια, τα έργα του ανέβηκαν στα Royal Court, Royal Shakespeare Company, The Open Space Theatre, Sheffield Crucible και Almeida. Σήμερα είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Wrestling School, μια εταιρεία που ιδρύθηκε για να διαδώσει τα έργα του και να αναπτύξει περαιτέρω τη θεωρία για το θέατρο. Το έργο του παίζεται εκτενώς στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία. Γράφει τακτικά για το ραδιόφωνο, τόσο στην Αγγλία όσο και στην Ευρώπη. Είναι συγγραφέας θεατρικών έργων για μαριονέτες και έχει γράψει τρία libretti για όπερα. Έχει γράψει δύο θεωρητικούς τόπους και πέντε τόμους ποίησης. Είναι επίσης ζωγράφος. Το έργο του ανήκει σε εθνικές συλλογές στην Αγγλία (V&A, Λονδίνο) και στην Ευρώπη.
http://www.howardbarker.co.uk/
MILO RAU, Σκηνοθέτης-Συγγραφέας (CH / BE)
Γεννημένος το 1977 στη Βέρνη, ο Milo Rau είναι σκηνοθέτης, συγγραφέας και από το 2018/2019 καλλιτεχνικός διευθυντής του NTGent (Βέλγιο). Οι κριτικοί τον έχουν ανακηρύξει ως «τον πιο επιδραστικό» (DIE ZEIT), τον «πιο βραβευμένο» (Le Soir), τον «πιο ενδιαφέροντα» (De Standaard) ή τον «πιο φιλόδοξο» καλλιτέχνη της εποχής μας. Ο Rau σπούδασε κοινωνιολογία, γερμανική και ροματική λογοτεχνία στο Παρίσι, το Βερολίνο και τη Ζυρίχη υπό τους Pierre Bourdieu και Tzvetan Todorov. Από το 2002, έχει δημιουργήσει και παρουσιάσει περισσότερες από 50 θεατρικές παραστάσεις, ταινίες, βιβλία και δράσεις. Οι παραγωγές του έχουν παρουσιαστεί σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, όπως τα Berlin Theatertreffen, Festival d’Avignon,Venice Biennale Teatro, Wiener Festwochen και Kunstenfestivaldesarts και έχουν περιοδεύσει σε περισσότερες από 30 χώρες παγκοσμίως. Το 2017, ο Μίλο Ράου ψηφίστηκε από τους κριτικούς ως ο καλύτερος «Σκηνοθέτης της Χρονιάς» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Deutsche Bühne. Του έχουν απονεμηθεί δύο τιμητικοί τίτλοι διδακτορικού διπλώματος, ο πρώτος το 2019 από το Τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου Lunds (Σουηδία) και πιο πρόσφατα το 2020 από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης (Βέλγιο). Ο Rau είναι επίσης κριτικός της τηλεόρασης, λέκτορας και συγγραφέας. http://international-institute.de/en/news/
Leonardo Moreira, Δραματουργός – Σκηνοθέτης (BR)
Συγγραφέας και σκηνοθέτης της εταιρείας θεάτρου Hiato, από το Σάο Πάολο, έκανε το ντεμπούτο του ως συγγραφέας και σκηνοθέτης με το έργο Cachorro Morto (2008). Με την πάροδο των ετών δημιούργησαν σειρά έργων, κερδίζοντας πολλά βραβεία στη Βραζιλία: Escuro (2010 – Καλύτερο Έργο), O Jardim (2011 – Καλύτερο Έργο, Καλύτερη Σκηνοθεσία και Σκηνογραφία), Ficção (2012 – Καλύτερη Σκηνοθεσία, Καλύτερος Άνδρας Ηθοποιός και Καλύτερη Γυναίκα Ηθοποιός ), 2 Ficções (2015, συμπαραγωγή με KunstenFestivaldesArts), Amadores (2016, Καλύτερος σκηνοθέτης). Το 2018 η εταιρεία γιορτάζει τα 10 χρόνια ύπαρξής της με το έργο The Odyssey (συμπαραγωγή Στέγη Ιδρύματος Ωνάση και Mousonturm / Φρανκφούρτη). Οι παραστάσεις του έχουν παρουσιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ελλάδα, την Πολωνία, το Βέλγιο, τη Ρουμανία, τη Χιλή, την Κολομβία, την Αργεντινή και την Αυστρία. Είναι επίσης σεναριογράφος για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. http://www.ciahiato.com.br/companhia-direcao_en.html
MASSIMO FURLAN, Σκηνοθέτης (CH)
Γεννήθηκε από Ιταλούς γονείς στη Λωζάνη στις 8 Οκτωβρίου 1965. Αφού παρακολούθησε τη Σχολή Beaux-Arts της Λωζάνης (1984-1988), ξεκίνησε ένα κύκλο έργων με επίκεντρο τα θέματα της μνήμης και της λήθης. Το 2003 ίδρυσε την εταιρεία τέχνης Numero 23 Prod, με έμφαση στο περφόρμανς και την εγκατάσταση. Το κύριο νήμα των έργων του Massimo Furlan είναι η βιογραφία. Μια απλή και ρητή ιστορία, η ιστορία ενός παιδιού που γεννήθηκε από Ιταλούς γονείς στην Ελβετία. Δεν έχει βέβαια την πρόθεση να μιλά για τον εαυτό του ως κάτι το ασυνήθιστο. Οι προκλητικές αναμνήσεις είναι αυτές όλων, τουλάχιστον εκείνων μιας γενιάς, που γεννήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Το έργο του επικεντρώνεται στη μνήμη. Τα έργα προκύπτουν από εικόνες μνήμης. Ποτέ δεν ενοχλείται από την αποσταθεροποίηση των ορίων μεταξύ των στυλ, οι παραστάσεις του αποτελούνται από «μεγάλες εικόνες». Είναι σχεδόν ακίνητες εικόνες. Με πολύ απλές ενέργειες (μια κίνηση, μια ματιά), παραμένουν αρκετή ώρα μπροστά στα μάτια των θεατών, αναγκάζοντάς τους να εισέλθουν, να ενεργοποιηθούν και να βγάλουν νόημα από αυτό, με λίγα λόγια, να χτίσουν τη δική τους ιστορία. Η Χριστιάνα Γαλανοπούλου και το MIR Festival σύστησαν τον Massimo Furlan στο ελληνικό κοινό, φιλοξενώντας τη site specific παράσταση Travelling (2018).
https://www.massimofurlan.com/en/presentation
CLAIRE DE RIBAUPIERRE, Δραματουργός (CH)
Η Claire de Ribaupierre είναι δραματουργός και ερμηνεύτρια στις δημιουργίες του Massimo Furlan από το 2003. Διδάκτωρ Φιλολογίας, διεξάγει έρευνα στους τομείς της ανθρωπολογίας, της εικόνας και της σύγχρονης λογοτεχνίας. Δημοσίευσε το έργο Το γενεαλογικό μυθιστόρημα. Claude Simon και Georges Perec, Βρυξέλλες, La Part de l’Œil, 2002, και επιμελήθηκε πολλούς συλλογικούς τόμους σχετικά με το θέμα του πένθους και του φαντάσματος. Με τη χρηματοδότηση του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών της Ελβετίας, εργάστηκε ως ερευνήτρια από το 2008 έως το 2010 σχετικά με τις καλλιτεχνικές πρακτικές του αρχείο, και με τις πρακτικές του αυτοσχεδιασμού σε διάφορες σχολές τέχνης, θεάτρου και μουσικής. Σήμερα, διδάσκει μεθοδολογία, δραματουργία και ανθρωπολογία στη La Manufacture (Haute École des Arts vivants), στο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα.
https://www.massimofurlan.com/en/presentation/
DARKO LUKIĆ, Ακαδημαϊκός – Συγγραφέας (HR)
Ο Darko Lukić είναι ακαδημαϊκός, θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος από την Κροατία. Ζει στη Γερμανία και εργάζεται σε όλη την Ευρώπη. Συμμετέχει στην ομάδα εμπειρογνωμόνων στο Capacity Building για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης και περιφερειακός συντονιστής για το EURODRAM. Ως ακαδημαϊκός, διετέλεσε καθηγητής στην Ακαδημία Δραματικών Πανεπιστημίων του Ζάγκρεμπ, φιλοξενούμενος καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ και φιλοξενούμενος καθηγητής στο Karl-Franzens-Universität Graz (Αυστρία ). Ως θεατρικός συγγραφέας, δραματουργός και δάσκαλος εργάστηκε στην Αυστρία, τη Βραζιλία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κόστα Ρίκα, την Κροατία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Ρουμανία, τη Σερβία, τη Σλοβενία, την Ισπανία, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ταϊβάν και τη Βενεζουέλα. Η επαγγελματική του εμπειρία περιλαμβάνει θέσεις καλλιτεχνικού διευθυντή θεατρικών οργανισμών όπως το Εθνικό Θέατρο στο Σεράγεβο, καλλιτεχνικού διευθυντή και μάνατζερ στο Ζάγκρεμπ, καθώς και θέσεις Αντιπροέδρου και Αναπληρωτή Πρύτανη στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ και μέλος διαφόρων συμβουλίων στον τομέα του δράματος, του θεάτρου, της ανάπτυξης κοινού και της διεθνούς συνεργασίας. Τα έργα και οι θεατρικές του διασκευές έχουν παρουσιαστεί στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία, την Ιταλία, τη Ρουμανία, τη Σερβία και την Ισπανία. Δημοσίευσε μυθιστορήματα και βιβλία θεωρίας θεάτρου όπως το «The War Trauma Drama» και «Introduction on Applied Theater”»
. https://www.adesteplus.eu/lisbon-summer-school/darko-lukic/
ΑΒOU LAGRAA, Xoρογράφος – FR
O Αbou Lagraa, γάλλος, αλγερινής καταγωγής, γεννήθηκε και σπούδασε χορό στη Νοτιοανατολική Γαλλία, όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα στην περιοχή γύρω από τη Λυών. Ιδρυτής της ομάδας σύγχρονου χορού, Λα Μπαράκα (La Baraca), χορογραφεί όχι μόνο σύγχρονο χορό, αλλά εντάσσει το χιπ-χοπ , τις μνήμες της πατρίδας του και γενικότερα της Μεσογείου, σε ένα συνεχή διάλογο με το σώμα, τη μνήμη, τις χειρονομίες, τις κοινωνικές απαγορεύσεις.
Διευθύνει τον πολιτιστικό οργανισμό La Chapelle , από- ιεροποιώντας το χώρο μίας καθολικής εκκλησίας , στη μικρή πόλη Annonay , για χώρο προβών και δημιουργίας .
Από το 2009, δημιούργησε με τη σύζυγό του, επίσης χορογράφο, Nawal Aït Benalla Lagraa, το πρώτο Σύγχρονο Μπαλέτο στο Αλγέρι, δημιουργώντας για το Εθνικό του Θέατρο την παράσταση “NYA” (που σημαίνει στα Αραβικά “να εμπιστεύεσαι στη ζωή”).
Εργα του όπως τα: ‘Le Souffle du temps’ ,‘Univers l‘Afrique’ (αφιέρωμα στην τραγουδίστρια Νίνα Σιμόν),
El Djoudour (Les Racines), απέσπασαν διακρίσεις και βραβεία σε όλον τον κόσμο.
Η ομάδα La Baraca και ο Αbou Lagraa , εκπροσωπούνται από την Αττική Πολιτιστική Εταιρεία.
El Conde de Torrefiel, Θεατρική Κολεκτίβα (SP)
Η κολεκτίβα, με έδρα τη Βαρκελώνη και επικεφαλής τους Tanya Beyeler και Pablo Gisbert, ξεκίνησε το 2010 με το έργο La historia del rey vencido por el aburrimiento [Η ιστορία του βασιλιά που νικήθηκε από την πλήξη]. Έκτοτε, η El Conde de Torrefiel παρουσιάζει το έργο της σε πόλεις και φεστιβάλ στην Ισπανία και διεθνώς: Φεστιβάλ d’Automne (Παρίσι), Kunstenfestivaldesarts (Βρυξέλλες), Théâtre de Vidy-Lausanne (Λωζανη) Alkantara Festival (Λισαβόνα). Στην Ελλάδα μας τους σύστησε η Χριστιάνα Γαλανοπούλου και το MIR Festival, φιλοξενώντας το έργο τους Guerilla (2016). Τα πιο πρόσφατα έργα του ντουέτου επικεντρώνονται αποκλειστικά στον 21ο αιώνα και στην υπάρχουσα σχέση μεταξύ προσωπικού και πολιτικού.
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ – ΠΡΟΒΟΛΗ
The Civil Wars (ΟΙ Εμφύλιοι Πόλεμοι) – 2014
Milo Rau | Διεθνές Ινστιτούτο για τον Πολιτικό Φόνο
Προβολή στα Γαλλικά και τα Γερμανικά
Τι συμβαίνει με την Ευρώπη; Σε τι καιρούς ζούμε; Με το έργο “The Civil Wars”, ο Μίλο Ράου παρουσιάζει μια πολυφωνική διάλεξη-παράσταση για τους χώρους της εξέγερσης και της πολιτικής συμμετοχής. Ακολουθώντας τις ανατροπές των προσωπικών διαδρομών και βιογραφιών, τέσσερις ηθοποιοί – οι Karim Bel Kacem, Sara De Bosschere, Sébastien Foucault και Johan Leysen – αμφισβητούν την ανθρώπινη κατάσταση στην Ευρώπη στις του 21ου αιώνα.
Περισσότερα: http://international-institute.de/en/the-civil-wars/
Η Οδύσσεια
Μια δημιουργία του Leo Moreira (Cia. Hiato) – 2018
Προβολή στα Πορτογαλικά
Το έργο ξηλώνει και υφαίνει μια πολυεπίπεδη αφήγηση. Η εμβύθιση στις ιστορίες που διηγούμαστε μπορεί να μας βοηθήσει να επανεξετάσουμε τόσο την προέλευση της δυτικής λογοτεχνίας όσο και τον απέραντα πολύπλοκο σύγχρονο κόσμο μας – την κατάσταση των ανθρώπων που έχουν ξεχάσει τους μύθους και πρέπει να θυμούνται ότι το μόνο που έχουμε εδώ τώρα είναι αυτό που είχαμε πάντα. Είμαστε ακόμα μυθικοί. Γεφυγώνοντας τις μικρές, τραγικές κωμικές λεπτομέρειες της σύγχρονης ζωής με τον ελληνικό αρχαίο τρόπο αντιμετώπισης της ανθρώπινης κατάστασης, η Cia Hiato δημιουργεί μια ζεστή συνδιαλλαγή ηθοποιών και κοινού, γεμάτη με ισχυρά συναισθήματα όπως η αγάπη, η θλίψη και ο θυμός.
Περισσότερα: http://www.ciahiato.com.br/companhia-direcao_en.html
Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Τραγουδιού
Massimo Furlan
Προβολή στα Γαλλικά
Φιλόσοφοι από δέκα ευρωπαϊκές χώρες γράφουν τραγούδια, που ερμηνεύονται από νέους καλλιτέχνες του Πανεπιστημίου HEMU του Πανεπιστημίου Μουσικής της Λωζάνης. Οι νέοι καλλιτέχνες παρουσιάζονται στην κριτική επιτροπή στοχαστών, η οποία επιχειρηματολογεί για να εκλέξει τον καλύτερο. Απόψε, πούλιες, beats και μεταξένιες φωνές σας προσκαλούν σε μια συζήτηση.
Οι στίχοι των τραγουδιών γράφτηκαν από τους φιλόσοφους : Santiago Alba Ribo / Philippe Artières / José Bragança de Miranda / Vinciane Despret / Mladen Dolar / Leo Engler / Mondher Kilani / Michela Marzano / Kristupas Sabolius / Ande Somby / Jean Paul Van Bendegem
Περισσότερα: https://vidy.ch/en/european-philosophical-song-contest-0
HOWARD BARKER
Ο Howard Barker, είναι βρεττανός θεατρικός συγγραφέας από τους πιο πρωτότυπους και καινοτόμους, σκηνοθέτης, ποιητής, ζωγράφος και θεωρητικός του θεάτρου. Το 1987, συγκρότησε δικό του θίασο με φίλους ηθοποιούς και σκηνοθέτες με τους οποίους ανεβάζει αποκλειστικά δικά του έργα. Το θέατρό του, «Τhe Wrestling School» (Σχολή Πάλης) – Θέατρο της Καταστροφής (“Theatre of Catastrophe”) το ονομάζει ο ίδιος, επηρεασμένο από τον Μπρεχτ και τον Σαίξπηρ, επιδιώκει να διαμορφώσει μια μοντέρνα σύλληψη της τραγωδίας, προβάλλοντας σε πρώτο πλάνο το πρόβλημα των αισθητικών και ηθικών αξιών οι οποίες πιστεύει ότι ποτέ δε θα μπορέσουν να είναι πια οι ίδιες, στη μετά το Άουσβιτς εποχή.
Εργα όπως: The Power of the Dog, Last Supper, Seven Lears, Scenes from an execution, Gertrude the Cry, 13 Objects, τάραξαν πολλές φορές το κατεστημένο όταν παίχτηκαν και μαζί με τα θεωρητικά του κείμενα θεωρούνται δυσάρεστα προφητικά.
Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε από παραστάσεις των έργων του «Ενα καινούργιο κόκκινο» (2002) «Und» , «Ιουδήθ» και «Possibilities», το ‘ΥΣΤΑΤΟ ΣΗΜΕΡΑ’ (‘The duying of today’) από τον Λευτέρη Βογιατζή (2009) και ‘12 αναμετρήσεις με μια ιδιοφυΐα’ (‘12 Encounters with a Prodigy’) από το Νίκο Σακαλίδη (2016)
Η ρωμαλέα ποιητική γλώσσα, οι προκλητικές ιδέες και το μαύρο χιούμορ που τον χαρακτηρίζουν επιστρατεύονται και εδώ για να εξερευνήσουν την ιδέα που έχουμε για μια Ελλάδα που ολοένα μας διαφεύγει.
Ο Χαόυαρντ Μπάρκερ διατηρεί το δικαίωμα να παραμένει ‘θυμωμένος’, να κλείνει την πόρτα στη γενικευμένη τάση της «μαζικής» κοινωνίας και να αρνείται την «προσβασιμότητα» των πάντων και στα πάντα. Ετσι δε θα μπορούσε σήμερα να συμμετέχει σε μια διαδικτυακή συζήτηση, εφόσον δε διαθέτει υπολογιστή και κινητό τηλέφωνο. Εγραψε όμως στην παλιά του γραφομηχανή ειδικά για την περίσταση της Επετείου Ιδρυσης του Ελληνικού Κράτους , γιατί δεν πιστεύει στα «ΙΔΑΝΙΚΑ»
HOWARD BARKER Φεβρουάριος 2021 (Μτφ στα ελληνικά: Ιφιγένεια Ντούμη)
Κατ’ αρχάς επιτρέψτε μου να δηλώσω πως το ιδανικό με γεμίζει τρόμο. Από τον Διαφωτισμό κι έπειτα, όλοι οι αιώνες διακρίνονται απ’ τον σπαραγμό της Ευρώπης, στην αγριότερη και ψυχρότερη μορφή του, ως συνέπεια του Ιδεαλισμού. Πιθανόν, λοιπόν, καταλαβαίνετε πως ενώ ως συγγραφέας δεν αποκλείω λέξεις, αυτή τη συγκεκριμένη μετά δυσκολίας μπορώ να την προφέρω. Να μπορούσα άραγε αντ’ αυτής να μιλήσω για κάτι καθαρότερο και λιγότερο ποταπό, όπως το προτιμητέο ή το μετά χαράς ιδωμένο;
Στο προτιμητέο μου συναίσθημα. Προφανώς, αυτό σχετίζεται με την εμπειρία της αποπλάνησης και βρίσκει εφαρμογή τόσο στη θεατρική όσο και στην ερωτική πράξη. Τίποτα δεν μου προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση κατά την εκτέλεση των έργων μου από την αίσθηση πως το κοινό ‒σε κατάσταση βαθύτατου σπαραγμού‒ σύρεται σ’ ένα μέρος όπου δεν θα πήγαινε με τη θέλησή του, ένα μέρος όπου η επιθυμία σκοτώνει την ιδεολογία. Ομοίως, κατά την αποπλάνηση του αγαπημένου, η συνείδηση γίνεται ένα χαλασμένο παιχνίδι όταν το ένστικτο σμίξει με την ποίηση.
Προτιμητέο είναι για μένα το μέρος όπου γράφω αυτό τώρα. Εδώ δεν εξαναγκάζομαι, εδώ η ταυτότητά μου δεν ωθείται σε συμβιβασμούς απ’ την επιθυμία να γίνω αρεστός. Κάπου εδώ γύρω οι πρόγονοί μου έσκαβαν τη γη και πολεμούσαν. Σπανίως σκότωναν τους κυρίους τους, οι οποίοι ήταν επίσης πρόγονοί μου. Όταν καταφθάνουν επισκέπτες απ’ τη Συρία ή την Ιαπωνία, λένε πως αναγνωρίζουν αυτό το μέρος, σαν να τους είχε παρουσιαστεί σε κάποιο όνειρο. Κάτω απ’ τα ψηλά αυτά τείχη ένιωσα ή ξέχασα τον έρωτα. Είναι η υλική αναπαράσταση της ψυχής μου. Η Ελλάδα δε μπορεί να είναι …προτιμητέα/αγαπημένη.
Την Ελλάδα την φανταζόμουν προτού ακόμα φανταστώ την ίδια μου τη χώρα, διότι τα στερεότυπα είναι πανίσχυρα, και δεν είναι όλα τα στερεότυπα ψέματα. Κι έτσι γνώριζα τους οπλίτες και τις γυναίκες με τους ποδήρεις χιτώνες και την πεδιάδα του Μαραθώνα ‒στην πραγματικότητα, με μόνους κατοίκους της γαϊδούρια και γριές‒ από τα χαρακτικά μιας άλλης εποχής, αλλά δεν θα είχα καταφέρει να αποτίσω φόρο τιμής στην Ελλάδα με τα έργα μου: ‘ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ’ και ‘ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΚΥΛΟΥ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ’, δίχως αυτές τις εικόνες, τις οποίες, φυσικά, ανέτρεψα με τον γνωστό τρόπο των καλλιτεχνών.
Μα για ποια Ελλάδα μιλάμε σήμερα; Τον τόπο για άξεστους μεθυσμένους Άγγλους, για αξιοθρήνητους Γερμανούς σε αναζήτηση αυθεντικότητας να χορεύουν πανάθλια τους χορούς των Ελλήνων, τους πρόσφυγές της, τη μοιραία της γεωγραφία;
Ο Θεός να φυλάει κάθε τόπο που είναι σταυροδρόμι πολιτισμών.
Μα η Ελλάδα είναι μια μεταφορά, όπως ακριβώς πρέπει να είναι ο οίκος της τραγωδίας, της τραγωδίας που δεν μπορεί να εξαναγκαστεί σε μίμηση των άχρηστων χειρονομιών του διδακτισμού ‒στην οποία καταδικάστηκε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός‒, όντας, όμως, η ίδια ποίηση, παραμένει αμφίσημη.
Η Ελλάδα απολαμβάνει υπερβολικά την αντίθεση για να υποταχθεί
Στη λύση κι όπως προτείνει πάντα η τραγωδία, προς αποκαρδίωση των
ιδεαλιστών, τίποτα δεν έληξε ακόμα
Η θεατρική ομάδα El Conde de Torrefiel , με έδρα τη Βαρκελώνη, ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα του ΔΗΠΕΘΕ ΚΕΡΚΥΡΑΣ, με την ευκαιρία της έναρξης των εκδηλώσεων από τα 200 χρόνια της κήρυξης της ελληνικής επανάστασης και το άνοιγμα διαλόγου με διεθνείς καλλιτέχνες πάνω στα ζητήματα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ, συνεισέφερε με ένα ολοκαίνουργιο κείμενο, που έγραψε ο σκηνοθέτης και δραματουργός της κολεκτίβας, Pablo Gisbert , σκιαγραφώντας μία πρωτότυπη, δυνατή κατάθεση, επάνω στα ζητήματα: ΙΔΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ / ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ / ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΑ.
Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό τέχνης ACT II (https://act2mag.com) ΤΕΥΧΟΣ Ο2 – ΜΑΪΟΣ 2021 . Τη μετάφραση από τα ισπανικά στα ελληνικά υπογράφει η ποιήτρια Ιφιγένεια Ντούμη και την αγγλική μετάφραση ο Στάθης Παρασκευόπουλος.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ EL CONDE DEL TORREFIEL
Με ιδρυτικά μέλη τους Tanya Beyeler και Pablo Gisbert, η θεατρική κολεκτίβα El Conde de Torrefiel , ξεκίνησε το 2010 με το έργο La historia del rey vencido por el aburrimiento (Η ιστορία του βασιλιά που νικήθηκε από την πλήξη). Έκτοτε, παρουσιάζει το έργο της σε πόλεις και φεστιβάλ στην Ισπανία και διεθνώς: Φεστιβάλ d’ Automne (Παρίσι), Kunstenfestivaldesarts (Βρυξέλλες), Théâtre de Vidy-Lausanne (Λωζάνη) Alkantara Festival (Λισαβόνα).
ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Επιστολή στον Pablo Gisbert
Μόλις 21 χρόνια μετά την έναρξη του 21ου αιώνα, όλοι μας διαισθανόμαστε το ίδιο πράγμα: νιώθουμε μισοί αίμα και μισοί ψηφία. Το ψηφιακό μας κομμάτι μάς συνδέει με την εικονικότητα, την παγκοσμιοποίηση, τις προσχεδιασμένες ειδήσεις, την ταχύτητα των ερεθισμάτων, ασήμαντες εικόνες, αποσπασματικές συζητήσεις, σε όλες τις χώρες. Αλλά το κομμάτι μας που εξακολουθεί να αποτελείται από αίμα, φοβισμένο ίσως, ενοχλημένο και σαστισμένο από την άγρια πρόοδο του ψηφιακού, επιθυμεί να ξαναβρεί την ταυτότητά του, με οποιονδήποτε τρόπο. Για την ώρα, το αιμάτινο κομμάτι του ο μισός πληθυσμός το κατευνάζει με διαζεπάμη. Η επιθυμία κάποιων λαών να επιστρέψουν στην ιδέα της ταυτότητας, όποια μορφή και να έχει, δεν είναι μόνο ελληνική ιδιαιτερότητα στο πλαίσιο μιας επετείου, αλλά μια επιθυμία που αναμοχλεύεται σε κάθε χώρα που κάποτε έζησε, όπως είχε πει κι ο Andy Warhol, «15 λεπτά δημοσιότητας».
Ήδη στα 38 μου μπορώ να καταλάβω ότι ορισμένες τάσεις πάντοτε επανέρχονται, από τα παντελόνια καμπάνα μέχρι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, συνθέτοντας έτσι ένα είδος αιώνιου και ταραχώδους ρετροφουτουρισμού, που ούτε η κόλαση του cookie ούτε το εξυπνότερο meme δεν θα μπορεί να σταματήσει, επειδή, όπως είπε τις προάλλες ο φίλος μου ο Χουάν, σήμερα υπάρχει περισσότερο μίσος από χαρά. Παρατηρώ ότι μπροστά στο οικονομικό τρεμούλιασμα, την πολιτική διπολικότητα και τη φτωχή πνευματικότητα που βιώνουμε, πάρα πολλοί Ευρωπαίοι στρατιώτες, από τη χώρα του ο καθένας, αναδιπλώνονται, επιχειρώντας να κατασκευάσουν μια ταυτότητα, «τσιμπώντας» από εδώ και από εκεί, βασιζόμενοι σε παραδόσεις και κουλτούρες που με εικασίες ανασύρουν τα μέσα ενημέρωσης και οι πλατφόρμες ψυχαγωγίας. Σκέφτονται: δεν έχει σημασία να ξέρουμε ποιοι ήμασταν, σημασία έχει να φανταστούμε ποιοι θέλουμε να έχουμε υπάρξει.
Η σημερινή κατάσταση μού προκαλεί διάφορα ερωτήματα: αποφάσισα όταν γεννήθηκα τι χρώμα θα είχε το δέρμα μου; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα σε ποιον αιώνα θα ζούσα; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα τη χρονιά στην οποία θα γεννιόμουν; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα τη γλώσσα που θα με δίδασκαν; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα αν θα ήμουν άντρας ή γυναίκα ή αν θα ανήκα στο τρίτο φύλο; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα πόσα χρήματα θα είχαν οι γονείς μου; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα τα τετραγωνικά μέτρα του σπιτιού μου; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα αν θα είχα αδέρφια ή όχι; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα πόσο δυνατό θα ήταν το σώμα μου; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα ποιο φύλο θα με καθόριζε; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα σε ποια πόλη θα γεννηθώ; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα σε ποια χώρα θα πολιτογραφηθώ; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα τι νόμισμα θα είχα στις τσέπες; Αποφάσισα όταν γεννήθηκα το πρωτεύον θρήσκευμα της χώρας μου;
Όλες αυτές οι τυχαίες συνθήκες, λοιπόν, τις οποίες κανείς δεν επέλεξε ποτέ, καθορίζουν την ταυτότητα ενός ατόμου μέχρι τον θάνατό του, ακόμα και μετά απ’ αυτόν.
Όλες αυτές οι τυχαίες συνθήκες, λοιπόν, τις οποίες κανείς δεν επέλεξε ποτέ, καθορίζουν την ταυτότητα ενός ατόμου μέχρι τον θάνατό του, ακόμα και μετά απ’ αυτόν. Και παράλληλα με την ταυτότητα του ατόμου, καθορίζουν και την ταυτότητα μιας χώρας και μιας εποχής της χώρας αυτής. Βασισμένο σε απόλυτα τυχαίες και συμπτωματικές έννοιες, τις οποίες κανείς ποτέ δεν επέλεξε και οι οποίες με τη γέννηση επιβάλλονται αυτομάτως, το άτομο θα οργανώσει τον χρόνο και την ενέργεια ολόκληρης της ζωής του, αγνοώντας κατά παράδοξο τρόπο ότι όλες οι κρίσιμες αποφάσεις του μπορεί να αποβούν πιο καθοριστικές, ακόμα και όσες ληφθούν τυχαία. Και όλο αυτό το πάρτι της παράλογης ταυτότητας έχει μέχρι σήμερα υπάρξει κινητήρια δύναμη του κόσμου, αφορμή συντροφικότητας αλλά και απαρχή πολλών σφαγών. Πρόκειται για μια απέραντη ανευθυνότητα; Τελικά, σκέφτομαι, θα έπρεπε να κατηγορείται κανείς που υπερασπίζεται τη θρησκεία, τη γλώσσα του, τη χώρα του, αν αυτά είναι όλα κι όλα όσα διαθέτει; Ή μήπως έχει οδηγηθεί από άλλους στο συμπέρασμα ότι αυτά είναι όλα όσα διαθέτει; Δεν πήρε άραγε ποτέ καμία απόφαση ή μήπως τον έκαναν να πιστεύει ότι δεν μπορεί να πάρει καμιά απόφαση;
Μόλις έγραψα κάτι που μοιάζει με ποίημα, δεν ξέρω αν έχει σχέση, αλλά πάει κάπως έτσι:
Οι άνθρωποι κατασκευάζονται
πάνω στα συναισθηματικά συντρίμμια άλλων ανθρώπων.
Οι πλατείες κατασκευάζονται
πάνω στα ερείπια άλλων πλατειών.
Οι πόλεις κατασκευάζονται
πάνω στα ερείπια άλλων πόλεων.
Τα σύνορα δημιουργούνται
από τα περισσεύματα άλλων συνόρων.
Τα σύνορα απαλείφονται
με το αίμα ενός κι ακόμα ενός λαού.
Σε καθένα απ’ αυτά τα σύνορα υπάρχει μια πινακίδα που λέει:
«Μέχρι εδώ επετράπη η σφαγή».
Στη Βοσνία, στο Μεξικό ή στην Παλαιστίνη.
Και παρότι γίνεται προσπάθεια να διακοσμηθούν οι πόλεις
με πάρκα, λεωφόρους, θέατρα και μπαρ,
παρότι γίνεται προσπάθεια κάτω από πλάκες να κρυφτούνε όλα,
αυτό που κρύβεται κάτω απ’ όλους αυτούς τους δρόμους
είναι το αίμα κι η εποχή εκείνων που ζούσαν πριν,
και ας μη μας σκέφτηκαν ποτέ,
κι ας εξαρτιόμαστε τώρα υπερβολικά από εκείνους.
Εξακολουθώ να επιμένω να ανακαλύψω ποιοι αποφασίσαμε ότι είναι οι φάροι της ζωής, τι είδους αφήγημα μάς κάνει να νομίζουμε ότι κάποιοι είμαστε, και από πού γεννιέται το πελώριο τείχος που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους, κάνοντας τον κόσμο ένα ταμπλό πολύμορφων, αόρατων απαρτχάιντ. Σκέφτομαι ότι υπάρχουν πραγματικότητες κοινά αποδεκτές, φτιαγμένες από τα μικρά, θεμελιώδη ένστικτα του ανθρώπου, ότι αυτά τα μικρά, θεμελιώδη ένστικτα απέκτησαν νέο νόημα προκειμένου να χορογραφήσουν την πραγματικότητα. Για παράδειγμα:
- Από την αγάπη για τους γονείς ‒αρχικά ενστικτώδης και σχετιζόμενη με την επιβίωση‒ νομιμοποιήθηκε το αφήγημα της αγάπης για την πατρίδα.
- Από τον αγωνιώδη και μελαγχολικό ίλιγγο που παθαίνει ένας άνθρωπος όταν αισθάνεται το πέρασμα του χρόνου, κατασκευάστηκε σε εθνική κλίμακα η ανάγκη για νοσταλγία του ιστορικού παρελθόντος ενός έθνους.
- Όπως ακριβώς από φόβο μη μαθευτεί τι θα απογίνει η συνείδησή μας μετά θάνατον αναδύονται οι θρησκείες, συνθέτοντας παγκόσμιους φόβους και βιομηχανοποιώντας τον φόβο, δημιουργούν και οικονομική εξουσία και οφέλη.
- Όπως ακριβώς υπάρχει η βασική ανάγκη της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, δημιουργούνται και μηχανισμοί ‒όπως το Whatsapp‒ που αρθρώνουν αυτή την ανάγκη. (Βγάζοντας πολλά χρήματα).
- Ή, τέλος, από την εγγενή σεξουαλική προδιάθεση ενός ζωντανού σώματος, η εταιρεία Tinder ικανοποιεί με σχετική αμεσότητα αυτήν την ανθρώπινη παρόρμηση. (Επίσης βγάζοντας πολλά χρήματα).
Τόσο η πατρίδα, όσο κι ο Χριστιανισμός και το Tinder, βιομηχανοποιούν και μετασχηματίζουν οικονομικά τα πρωτόγονα και εγγενή συναισθήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Γράφοντας τώρα αυτά, μου έρχονται στο μυαλό και άλλες ερωτήσεις: ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα την τελευταία φορά που έκανα έρωτα; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα όταν έμαθα ότι πέθανε ένας καλός μου φίλος πρόσφατα; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα όταν βγήκα πρώτη φορά από τη χώρα μου; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα όταν είδα να πέφτουν οι Δίδυμοι Πύργοι; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα την πρώτη μέρα στο σχολείο; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα όταν στάθηκα μπροστά στην Γκερνίκα του Picasso; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα την τελευταία φορά που ένιωσα αναταράξεις στο αεροπλάνο; Ποιες λέξεις θυμάμαι να είπα, χτες κιόλας, πέρα από «γεια», «ευχαριστώ» και «καλημέρα»; Δεν θυμάμαι καμία λέξη, παρότι θεωρώ ότι είμαι έλλογο ον και περνώ τη ζωή μου μιλώντας. Και, φυσικά, δεν θυμάμαι ολόκληρους και συγκεκριμένους λόγους. Μα, στ’ αλήθεια, δεν θυμάμαι τίποτα; Χωρίς να σε γνωρίζω καθόλου ‒εσένα, που διαβάζεις αυτό το κείμενο‒, είμαι σίγουρος ότι όπως εγώ, έχεις ζήσει όλες ή σχεδόν όλες αυτές τις στιγμές. Και είμαι σίγουρος ότι δεν θυμάσαι ούτε μία λέξη, ούτε μία συγκεκριμένη φράση. Εγώ μόνο αναλαμπές έχω, πολλά συναισθήματα, ήχους, κάποιο χρώμα ίσως. Μόνο εικόνες ασύνδετες που κάνουν τη δουλειά τους, λες κι η ζωή είναι σκρολάρισμα στο Instagram – λίγο κείμενο και πολλή φωτογραφία. Γι’ αυτό έχει θριαμβεύσει αυτή η εφαρμογή, καθρέφτης της διάσπασης και του οπτικού συνόλου του εαυτού μας. Όλη η μνήμη είναι αγκυροβολημένη και παγιωμένη σε αφηρημένες συνθέσεις και αυτά τα αφηγήματα ορίζουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Νιώθω ότι δεν είναι εφικτή η πρόσβαση στο κέντρο του εγκεφάλου μέσω της λογικής, παρά μόνο μέσω σπηλαίων αποπλάνησης, θελκτικών και ερωτικών σηράγγων, διακοσμημένων με πλαστικές συνθέσεις, με καλαίσθητες φόρμες, με πολλή μουσική… σαν την απαραίτητη ακατάπαυστη κουβέντα σε ένα μωρό. Σκέφτομαι πως οι άνθρωποι είμαστε βαθείς ωκεανοί συναισθημάτων και ότι με τη βάρκα της λογικής είναι εφικτή η πλοήγηση στην επιφάνεια του εγκεφάλου μας. Αλλά, αντίθετα, η κατάδυση στα βάθη του ωκεανού του εγκεφάλου μπορεί να επιτευχθεί με καλλιτεχνικά εργαλεία και να παρατηρηθούν εκεί άλλες αποφάσεις, παγκόσμιες ίσως, κοινές για όλη την ανθρωπότητα. Η μεταφορά του ωκεανού είναι λίγο απλοϊκή, αλλά μου κάνει. Γι’ αυτό η τέχνη είναι τόσο σημαντική κι επικίνδυνη ταυτόχρονα, γιατί, όταν την κατέχει κανείς, η αντίληψη αλλάζει. Κατασκευάζει τον κόσμο και την έννοια της πραγματικότητας. Τώρα λοιπόν, εν έτει 2021, που είμαστε πιο χαμένοι κι από βίγκαν σε αργεντίνικο τραπέζι, γραπωνόμαστε από τυχαίες ιδέες για να αποκτήσουμε μια ταυτότητα που θα μας κάνει να αισθανθούμε τη χαρά που δεν έχουμε.
Γι’ αυτό η τέχνη είναι τόσο σημαντική κι επικίνδυνη ταυτόχρονα, γιατί, όταν την κατέχει κανείς, η αντίληψη αλλάζει. Κατασκευάζει τον κόσμο και την έννοια της πραγματικότητας.
Ακόμα και στη Βίβλο, ένα από τα πιο επιδραστικά βιβλία του πλανήτη εδώ και 3500 χρόνια, λέει: «Εν αρχή ην ο λόγος». Εμένα, που με βάφτισαν και έζησα τον Χριστιανισμό εκ των έσω, πάντοτε μου έκανε εντύπωση αυτή η φράση. Επειδή, σύμφωνα με τη Βίβλο, πριν τη δημιουργία των υδάτων, της στεριάς και του αέρα, πριν την εμφάνιση των ζώων, των φυτών, των ανθρώπων, οποιουδήποτε αναπαραγωγικού οργάνου, πριν απ’ όλα εμφανίστηκε ο λόγος. Και το γεγονός ότι η Βίβλος λέει ότι το πρώτο πράγμα ήταν ο λόγος μού φαίνεται αστείο, γιατί υποδηλώνει ότι από την αρχή υπήρχε η ικανότητα της μυθοπλασίας, η ικανότητα της επινόησης και μαζί μ’ αυτήν, η ικανότητα του χειρισμού και της εξουσίας. Γιατί ανάλογα με τη λέξη που επιλέγεται, ακολουθείται ο ένας ή ο άλλος δρόμος, αυτό το ξέρει όλος ο κόσμος. Και μια κακή επιλογή λέξης μπορεί να πυροδοτήσει ένα διαζύγιο ή έναν πόλεμο. Όλοι επίσης ξέρουμε ότι ο λόγος κατασκευάζει τον κόσμο, ή μάλλον, επινοεί την πραγματικότητα. Γι’ αυτό, αν κάποιος δεν έχει το τείχος προστασίας της προσοχής του ενεργοποιημένο, είναι εύκολο να σπείρεις οποιαδήποτε πραγματικότητα μέσα του.
Παρατηρώ ότι όλη η Ευρώπη συλλογίζεται τα φαντάσματα του παρελθόντος της και σ’ αυτό το μεγάλο «τραπεζάκι» αποφάσισε να ορίσει συγκεκριμένες χρονολογίες στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία, χρονολογίες που θυμίζουν στιγμές ισχύος ή νίκης. Kι έτσι να απαλλαγεί από άλλες χρονολογίες που δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον και να απαλείψει ολόκληρους αιώνες του παρελθόντος. Σε μια ποιητική εξήγηση, αν όλος ο πλανήτης αποφάσιζε να καλέσει τα χαμένα στον χρόνο φαντάσματα, αν, λέω, πράγματι πηγαίναμε προς τα πίσω και αποφασίζαμε να αγκυροβολήσουμε σε μια κοινή προγενέστερη εποχή, όλοι θα σταματούσαμε στον ωκεανό. Και παρότι γνωρίζαμε ότι τα 3/4 του κόσμου είναι νερό και τα 3/4 του σώματός μας είναι επίσης νερό, αποφασίσαμε να δώσουμε όλη την προσοχή μας στο μικρό κομμάτι που μας αναλογεί: τη γη και το σώμα, ό,τι σφραγίζει τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους. Είναι πολύ δύσκολο να πιάσεις με τα χέρια ένα υγρό· σκορπίζεται παντού. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας. Ποιοι είμαστε; Ποιοι νομίζουμε πως είμαστε; Νομίζω ότι είναι φυσιολογικό να έχουμε όλες αυτές τις αντιθέσεις που έχουμε, θέλοντας διαρκώς να ταυτιζόμαστε με τους άλλους. Όταν το ανθρώπινο βλέμμα θα έπρεπε να είναι παγκόσμιο και ευρύ.
Όπως η τρανσεξουαλικότητα βοήθησε να επεκταθεί η έννοια του άντρα και της γυναίκας πέρα από αυτό που ορίζουν δύο απλά αναπαραγωγικά όργανα, όπως ο Barack Obama βοήθησε να επεκταθεί η ιδέα περί του πώς πρέπει να είναι ο πρόεδρος της Βορείου Αμερικής τον 21ο αιώνα, όπως γυναίκες σαν τη Simone Veil ή τη Malala Yousafzai βοήθησαν να επεκταθούν ιδέες στις ίδιες τους τις θρησκείες, όπως η ανακάλυψη χιλιάδων πλανητών με ζωή στον γαλαξία επέκτειναν την αντίληψη περί ζωής, με τον ίδιο τρόπο, λέω, θα έπρεπε να επεκταθεί και η ταυτότητα. Να μην εστιάζει σε κάποιες παλιές, τετριμμένες, επαναλαμβανόμενες και ξεπερασμένες έννοιες, όπως η γλώσσα, το χρώμα και το έθνος. Η ταυτότητα θα έπρεπε να νοείται ως αλληλεγγύη. Και η αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων του πλανήτη, πέρα από τυχαία δόγματα, όπως εξήγησα και προηγουμένως, θα έπρεπε να εστιάζει σε παγκόσμιες πτυχές, όπως η αλλοτινή θέληση για τη δημιουργία της ‒συχνά προσβεβλημένης‒ Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
– Μου βάζεις ένα ποτήρι νερό, σε παρακαλώ;
Pablo Gisbert
Μάρτιος 2021
Μετάφραση ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΝΤΟΥΜΗ
Πρωτότυπο κείμενο στα ΙΣΠΑΝΙΚΑ
CARTA A PABLO GISBERT
Con tan sólo 21 años de haber empezado el siglo XXI, todos nos intuimos igual: nos sentimos mitad sangre y mitad dígitos. Nuestra parte digital nos conecta con la virtualidad, con un mundo globalizado, con las noticias diseñadas, con la rapidez de estímulos, con imágenes ligeras, con conversaciones fragmentadas en todos los países. Pero la parte de sangre que todavía somos, tal vez asustada, molesta y aturdida por la progresión salvaje de nuestra parte digital, está deseando ahora mismo volver a encontrar su identidad, sea como sea. De momento, la parte de sangre que somos, media población mundial la calma con Diazepam. El deseo de algunas naciones de una vuelta a su idea de identidad, del tipo que sea, no es sólo una particularidad griega en contexto con una efemérides, sino que es un deseo que se está desenterrando en todos los países que algún día tuvieron, como dijo Warhol “sus 15 minutos de gloria”.
Con 38 años ya tengo perspectiva para comprender que ciertas actitudes siempre regresan, desde los pantalones de campana a los totalitarismos, componiendo así una especie de eterno retrofuturismo turbulento, que ni el infierno de lo cuqui o el meme más perspicaz podrá detener, porque, como dijo mi amigo Juan el otro día, hoy hay más odio que alegría. Y observo que, frente al temblor económico, la bipolaridad política y la espiritualidad famélica que vivimos, muchísimos europeos de a pie, cada uno desde su país, se están replegando en una fabricación identitaria, “picando” de aquí y de allá, basándose en tradiciones y culturas suscitadas por formas ultraespectaculares de los medios de comunicación y plataformas de entretenimiento. Piensan: No es importante saber quiénes fuimos, importa imaginar quienes queremos haber sido.
Esta situación actual me provoca varias preguntas: ¿Decidí al nacer el color de mi piel? ¿Decidí al nacer el siglo que viviría? ¿Decidí al nacer el año en que nací? ¿Decidí al nacer la lengua que me enseñarían? ¿Decidí al nacer si sería hombre o mujer o el tercer sexo? ¿Decidí al nacer la cantidad de dinero que tendrían mis padres? ¿Decidí al nacer los metros cuadrados de mi casa? ¿Decidí al nacer tener o no hermanos? ¿Decidí al nacer la potencia de mi cuerpo? ¿Decidí al nacer el sexo que me marcaría? ¿Decidí al nacer en qué ciudad iba a nacer? ¿Decidí al nacer en qué país sería nacionalizado? ¿Decidí al nacer qué moneda tendría en los bolsillos? ¿Decidí al nacer la religión dominante en mi país?
Pues todas estas determinaciones azarosas que nadie ha elegido nunca, es lo que conforman la identidad de una persona hasta su muerte incluso hasta después de su muerte. Y conformando la identidad de una persona, también forman la identidad de un país y del tiempo de un país. Y basándose en conceptos radicalmente azarosos y accidentales que nadie nunca ha elegido, y que al nacer son asignados al instante, una persona edificará todo su tiempo y su energía durante el resto de una vida, obviando paradójicamente que todas sus propias decisiones vitales puedan llegar a ser más determinantes incluso que las asignadas por azar. Y todo esta party irracional identitaria ha sido el motor del mundo hasta hoy, incitador de camaradería pero también el principio de muchas matanzas. ¿Es una irresponsabilidad tremenda? Al final pienso, ¿se le debería reprobar a alguien que defienda su religión, su lengua, su país, si tal vez es lo único que tiene? ¿O es que le han reducido a pensar que es lo único que tiene? ¿Tal vez nunca ha tomado ninguna decisión o tal vez le han hecho creer que no se puede tomar ninguna decisión?
Acabo de escribir algo parecido a un poema, no sé si viene al caso, pero me ha salido así:
Las personas están construidas
sobre las ruinas emocionales de otras personas.
Las plazas están construidas
sobre escombros de otras plazas.
Las ciudades están construidas
sobre ruinas de otras ciudades.
Las fronteras están creadas
por los restos de otras fronteras.
Las fronteras están delimitadas
con la sangre de un pueblo y de otro pueblo.
Y en cada una de estas fronteras hay un cartel que pone:
“Hasta aquí se dejó de matar.”
En Bosnia, en México o en Palestina.
Y aunque se intente decorar las ciudades
con parques, bulevares, teatros y bares,
aunque se intente pavimentarlo y esconderlo todo,
lo que se esconde debajo de todas estas calles
es la sangre y el tiempo de aquellos que vivieron antes,
y que nunca pensaron en nosotros,
aunque nosotros ahora estemos demasiado pendientes de ellos.
Sigo empeñado en descubrir qué decidimos que son los faros de vida, qué tipo de ficciones nos hacen pensar que somos alguien, y de dónde nace la enorme muralla que existe entre las personas haciendo del mundo un tablero de polifacéticos apartheids invisibles. Y pienso que existen realidades muy asumidas por todos y creadas a partir de pequeños instintos fundamentales de la persona, y que estos pequeños instintos fundamentales han sido resignificados para coreografiar la realidad. Por ejemplo:
- A partir del amor a los padres, -en un principio algo instintivo y supervivencial- se ha legitimado la ficción del amor a la patria.
- A partir del vértigo angustioso y melancólico que se instala en una persona cuando siente el paso del tiempo, se ha fabricado a escala nacional la necesidad de una nostalgia del pasado histórico de una nación.
- De la misma manera que, del miedo a no saber qué será de nuestra consciencia después de nuestra muerte, emergen las religiones compilando miedos universales y que, al industrializarlo, generan poder y beneficio económico.
- De la misma manera que existe la necesidad elemental de comunicación entre personas, se crean dispositivos -como WhatsApp- que articulan esa necesidad. (Y ganan mucho dinero).
- O por último, de la predisposición sexual innata en un cuerpo vivo, la empresa Tinder satisface con cierta inmediatez ese impulso humano. (También ganando mucho dinero).
Tanto la patria, como el cristianismo, como Tinder industrializan y transforman económicamente emociones primitivas e innatas del ser humano.
Ahora, escribiendo esto, me han venido a la cabeza otras preguntas: ¿Qué palabras recuerdo haber dicho la última vez que hice el amor? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho cuando supe que murió un gran amigo mío hace poco? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho al viajar por primera vez fuera de mi país? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho cuando vi caer las Torres Gemelas? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho en mi primer día de colegio? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho cuando estuve frente al Guernica de Picasso? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho la última vez que sentí grandes turbulencias subido en un avión? ¿Qué palabras recuerdo haber dicho ayer mismo que no sea “hola”, “gracias” y “buenos días”? No recuerdo ninguna palabra, aunque me reconozco un ser racional y me paso la vida hablando. Y por supuesto no recuerdo parlamentos enteros y exactos. Pero, ¿de verdad que no recuerdo nada? Sin conocerte de nada, -tú que lees este texto-, seguro que, como yo, has vivido todos o casi todos estos mismos momentos. Y estoy seguro que no recuerdas ni una palabra, ni una sola frase exacta. Yo sólo tengo flashes, muchas sensaciones, sonidos, algún color. Sólo imágenes inconexas y resultonas, como si la vida fuera un scroll de Instagram: poco texto y mucha foto. Por eso triunfa tanto esa aplicación, espejo de la dispersión y del aglomerado visual que somos. Toda la memoria está anclada y solidificada en composiciones abstractas y estas ficciones definen la vida de millones de personas.
Siento que no se puede excavar hasta el centro del cerebro a través de la razón, sino sólo adentrarse a través de grutas de seducción, túneles sugestivos y eróticos, adornados con composiciones plásticas, con formas estéticas, con mucha música… como si se debiera estar constantemente hablándole a un bebé. Pienso que las personas somos profundos océanos de emociones y se puede navegar por la superficie de nuestro cerebro con la barca de la razón. Pero, en cambio, con herramientas artísticas se puede descender en las profundidades del océano del cerebro, y observar allí otras determinaciones tal vez universales a toda la humanidad. La metáfora del océano es un poco simple, pero me sirve. Por eso el arte es tan importante y peligroso al mismo tiempo porque, dominándolo, altera la percepción; y por tanto construye el mundo y la idea de realidad. Y ahora mismo, año 2021, que estamos más perdidos que un vegano en una comida entre argentinos, nos aferramos a ideas azarosas para dotarnos de una identidad que nos haga sentir la alegría que no tenemos.
Incluso en La Biblia, -uno de libros más influencer del planeta durante 3500 años-, se dice: “Al principio de todo, fue el verbo”. A mí, que me bautizaron y viví el cristianismo desde dentro, siempre me ha hecho mucha gracia esta frase. Porque, según la Biblia, antes de la creación del agua, de la tierra y del aire, antes de la aparición de los animales, de las plantas, de las personas y de cualquier órgano sexual, antes de todo apareció la palabra. Y que la Biblia diga que lo primero fue la palabra, me hace gracia porque declara que desde el principio existe la capacidad de ficción, la posibilidad de invención y con ello la posibilidad de manipulación y dominio. Porque según qué palabra se elija, se toma un camino u otro, eso todo el mundo lo sabe. Y una palabra mal elegida puede desencadenar en un divorcio o en una guerra. Y todos sabemos que la palabra construye el mundo, o mejor dicho, se inventa la realidad. Por eso, si uno no tiene el firewall de su atención actualizado, es fácil inseminarle cualquier otra realidad.
Observo que toda Europa está revisitando a sus fantasmas del pasado, y en esta gran ouija se ha decidido anclar fechas concretas en la historiografía europea, fechas que recuerden potencia y victoria de algo. Y con ello prescindir de otras fechas no interesadas y obviar siglos y siglos de fechas anteriores. Y, explicado poéticamente, si todo el planeta decidiera invocar a sus fantasmas remotos, digo que si de verdad diéramos marcha atrás y decidiéramos anclarnos en una etapa común anterior, todos iríamos a parar al océano. E incluso sabiendo que 3/4 partes del mundo son agua, y 3/4 partes de nuestro cuerpo son también agua, se decidió poner toda la atención en la parte pequeña que somos: la tierra y el cuerpo, la que sella las diferencias entre las personas. Coger un líquido con las manos es muy difícil: se derrama por todas partes. Eso mismo pasa con nuestra idea de nosotros mismos. ¿Quiénes somos?¿Quiénes creemos que somos? Y pienso que es normal tener todas las contradicciones que tenemos, queriendo perpetuamente identificarnos con otros. Cuando la mirada humana debería ser global y expandida.
Al igual que la transexualidad ha ayudado a expandir el concepto de hombre y de mujer más allá de unos simples órganos sexuales, al igual que Barack Obama ayudó a expandir la idea de cómo debe ser un presidente norteamericano en el siglo XXI, al igual que mujeres como Simone Weill o Malala han ayudado a expandir ideas en sus propias religiones, al igual que el descubrimiento de miles de planetas con vida en la galaxia ha expandido el concepto de qué es la vida, de la misma manera, digo, la identidad debería expandirse y no enfocarse en unos conceptos viejos, manidos, repetitivos y caducos como son la lengua, el color y la nación. La identidad debería ser entendida como solidaridad. Y la solidaridad entre habitantes del planeta, más allá de dogmas azarosos como ya he explicado antes, debería enfocarse en aspectos universales, como fue la voluntad de crear en su día la -muchas veces no respetada- Declaración Universal de los Derechos Humanos.
- ¿Podrías por favor ponerme un vaso de agua?
PABLO GISBERT
ΕΠΤΑΝΗΣΑ: Η Ταυτότητα ως Επιθυμία/ Η Επιθυμία της Ταυτότητας
H Ελληνική Ταυτότητα λειτουργεί ως ‘επιθυμία’ ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής ή προέλευσης, φωτίζοντας τις κινητήριες δυνάμεις που οδηγούν σε μία αληθινή Επανάσταση, ατομική ή συλλογική, σε έναν «Ου –Τόπο», μία ιδανική ουτοπία.
Η Κέρκυρα, και γενικότερα τα ΕΠΤΑΝΗΣΑ, τα οποία απέκρουσαν την τουρκική κατοχή αλλά υπήρξαν πύλη εισόδου ιδεών και ανθρώπων που στήριξαν την ελληνική επανάσταση, γνωρίζουν καλά τι σημαίνει ‘Επιθυμία’ για μια Πατρίδα. Γνωρίζουν επίσης τι μπορεί να αποτελέσει το ιδεώδες για το οποίο κάποιος μπορεί να πολεμήσει, να φτάσει μέχρι την άλλη άκρη της γης, αλλά και ως και την πιο βαθιά άκρη του εαυτού του, για να νιώσει ότι ανήκει κάπου, ότι έχει κάποια ταυτότητα, η οποία του επιτρέπει να δημιουργεί και να εξελίσσεται.
«Σκάβοντας σε βάθος την ταυτότητα, αναδεικνύεις τη στάση σου», λέει ο Λευκάδιος Χερν, μορφή ‘παγκόσμιας ψυχής’, ο οποίος αναζητώντας μια Ελλάδα που δε γνώρισε ποτέ, έφτασε μέχρι την Ιαπωνία, έχοντας τα Επτάνησα στην καρδιά του.
Αυτήν την Ελλάδα θέλουμε να αναζητήσουμε και εμείς, μέσα από προσωπικότητες που έδρασαν σε αυτόν τον τόπο, αλλά και σε όλο τον κόσμο, μέσα από κείμενα και ιδέες που φώτισαν ψυχές, αλλά και μέσα από ιδεώδη που παραμένουν ακόμα κινητήριος δύναμη για δημιουργία και επιθυμία για δράση.
.
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ετοιμάζεται για το έτος «ΕΛΛΑΔΑ ΄21», κινούμενο στον άξονα,
«Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ως παράθυρο για το Μέλλον»
Κάτω από το γενικό τίτλο, «Η Ελληνική Ταυτότητα ως Επιθυμία», θα επιχειρήσει με τις συνεχείς δράσεις του, να αναδείξει πως αυτός ο τόπος, η Ελλάδα, και ότι αυτή αντιπροσωπεύει, συνεχίζει σήμερα και πιθανά και στο μέλλον να αποτελεί ένα ιδεώδες, μια «κατάσταση μυαλού», μία επιθυμία για ένα «Ου –Τόπο», μία ιδανική ουτοπία.
Η Κέρκυρα, και γενικότερα τα ΕΠΤΑΝΗΣΑ, τα οποία απέκρουσαν την τουρκική κατοχή αλλά υπήρξαν πύλη εισόδου ιδεών και ανθρώπων που στήριξαν την ελληνική επανάσταση, γνωρίζουν καλά τι σημαίνει ‘Επιθυμία’ για μια Πατρίδα, και τι μπορεί να αποτελέσει το ιδεώδες για το οποίο κάποιος μπορεί να πολεμήσει, να φτάσει μέχρι την άλλη άκρη της γης, αλλά και ως και την πιο βαθιά άκρη του εαυτού του, για να νιώσει ότι ανήκει κάπου, ότι έχει κάποια ταυτότητα, η οποία του επιτρέπει να δημιουργεί και να εξελίσσεται.
‘Σκάβοντας σε βάθος την ταυτότητα, αναδεικνύεις τη στάση σου’, λέει ο Λευκάδιος Χερν, μορφή ‘παγκόσμιας ψυχής’, ο οποίος αναζητώντας μια Ελλάδα που δε γνώρισε ποτέ, έφτασε μέχρι την Ιαπωνία, έχοντας τα Επτάνησα στην καρδιά του. Αυτή η ‘ιδέα’ που ακόμα καίει στα μυαλά και τη ψυχή ανθρώπων σε όλη την οικουμένη, ανεξαρτήτως καταγωγής, φύλου και ταυτότητας, είναι και αυτή που μας παρακινεί να ζούμε και να δρούμε, ως ‘Ελληνες του Κόσμου’.
Αυτήν την Ελλάδα θέλουμε να αναζητήσουμε και εμείς, μέσα από προσωπικότητες που έδρασαν σε αυτόν τον τόπο, μέσα από κείμενα και ιδέες που φώτισαν ψυχές, αλλά και μέσα από ιδεώδη που παραμένουν ακόμα κινητήριος δύναμη για δημιουργία και επιθυμία για δράση.
Οι Θεματικοί Πόλοι οι οποίοι θα κινηθούμε είναι οι εξής:
Α) ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ – Διπλωμάτης – ΙΔΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
Β) ΣΟΛΩΜΟΣ – Ρομαντισμός – ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
Γ) ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ – Ταξίδι – ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ
Δ) ΗΡΩΕΣ – Επανάσταση – ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
Ε) ΛΕΥΚΑΔΙΟΣ ΧΕΡΝ – Οικουμενικό Πνεύμα – ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΑ
Οι δράσεις μας θα κινηθούν κυρίως ψηφιακά, και θα περιλάβουν χώρους εμβληματικούς, στα πλαίσια της ‘ΠΟΛΗΣ-ΣΚΗΝΗΣ’* (pdf), επιχειρώντας τη σύνδεση δρώμενων και φυσικού ή ιστορικού χώρου.
Στην Παλιά Πόλη της Κέρκυρας, και στις άλλες πόλεις των Επτανήσων, σε ιστορικά σημεία, αρχαιολογικούς χώρους και αστικές διαδρομές. Σε επιλεγμένα Μουσεία, και εμβληματικά κτίρια, όπως και θεματικά πάρκα και κήπους, αλλά και στους αστικούς δρόμους και πλατείες που η σύγχρονη ζωή κυλά και συνεχίζεται.